Self care là gì?
Nhiều người vẫn đang lầm tưởng rằng self care là hành vi ích kỷ, chỉ mang tính nuông chiều bản thân. Có thể đúng là đôi khi có một chút sự nuông chiều, nhưng ý nghĩa của việc thực hành self care không phải là như vậy.
Theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO), self care là “khả năng của cá nhân, gia đình, và cộng đồng trong việc thúc đẩy sự lành mạnh, ngăn ngừa bệnh tật, đương đầu với đau bệnh và khuyết tật dù có hay không có sự hỗ trợ của nhân viên ý tế.”
Việc truyền tải thông điệp này thường có xu hướng giới hạn định nghĩa của self care chỉ ở sức khoẻ thể chất, tuy nhiên thực ra self care mang đến lợi ích cho cả thể chất lẫn tinh thần. Dù sao thì bộ não cũng là một phần cơ thể chúng ta mà đúng không?
Về bản chất, self care có nghĩa là dành thời gian để giải quyết và giảm bớt các tác nhân gây căng thẳng, dù cho các tác nhân này có nguồn gốc từ cảm xúc hay sinh lý. Và có rất nhiều cách để thực hành self care.
Những lợi ích của self care
Việc tự chăm sóc bản thân đem lại những lợi ích khá đơn giản nhưng có thể có tác dụng không ngờ. Chăm sóc bản thân tốt sẽ làm giảm căng thẳng tinh thần, giúp kiểm soát trạng thái trầm cảm và lo âu, và nâng cao chất lượng cuộc sống nói chung. Nếu có thể cho phép bản thân nghỉ ngơi để chăm lo cho bản thân, ta sẽ có thể hạnh phúc hơn, khoẻ mạnh hơn, và sống lâu hơn.
Tạo ra một chu trình self care sẽ biến việc chăm sóc bản thân thành một thói quen khoa học. Vì vậy, nếu bạn đang mong muốn:
-
-
chăm sóc sức khoẻ thể chất và tinh thần
-
kiểm soát căng thẳng
-
nhận thức nhu cầu cảm xúc của chính mình
-
nuôi dưỡng và duy trì các mối quan hệ
-
có được sự cân bằng giữa các khía cạnh khác nhau trong cuộc sống
-
vậy thì việc hình thành một chu trình self care sẽ là một phương thức tuyệt vời giúp bạn đạt được những điều đó.
Hãy nhớ rằng, self care cũng giống như skin care vậy, các phương thức chăm sóc bản thân hiệu quả sẽ khác nhau cho mỗi người, sẽ không có ai giống ai cả. Mấu chốt là nên thử để biết được thứ gì hợp với mình nhất.
Thực hành chăm sóc bản thân
Dành thời gian cho chính mình
Nghe thì có vẻ khá chung chung và không biết phải định nghĩa thế nào, nhưng hãy hiểu đơn giản thế này: bạn sẽ lên kế hoạch để mỗi ngày bản thân có một khoảng thời gian cố định mà khi đó bạn được làm những điều mà bạn thích làm và thấy thoả mãn, việc yêu thích đó có thể là dưỡng da, có thể là uống trà, có thể là đọc sách, cũng có thể chỉ là ngồi một mình trên cái ghế mà bạn thích ở nhà. Khoảng thời gian bạn cần có thể là 2 tiếng, hay 1 tiếng, hay chỉ có 10 phút cũng được, quan trọng là mỗi ngày bạn đều có ’10 phút cho chính mình’ thì sau một thời gian dài bạn sẽ cảm nhận được những thay đổi tích cực trong cuộc sống nhàm chán và sức khoẻ tinh thần.
Chăm sóc không gian sống
Mỗi người sẽ có một định nghĩa khác nhau về cái gọi là không gian sống. Có thể là toàn bộ ngôi nhà, hay một mảnh vườn, một căn phòng, thậm chí chỉ là một góc phòng mà thôi. Dù là gì thì đó là không gian mà bạn luôn cảm thấy bình yên và hài lòng. Vậy nên việc chăm chút cho không gian sống rất quan trọng. Đừng nghĩ chỉ cần một chỗ chui ra chui vào, để ngả lưng khi mệt là xong. Nếu ở trong một không gian sạch sẽ, thơm tho, được lắp đầy bằng những màu sắc và đồ vật mà bạn thích, chẳng phải bạn sẽ cảm thấy vui vẻ và tràn đầy năng lượng hơn hay sao?
Có thể bạn vẫn chưa chọn được không gian nào bản thân thấy yêu thích nhất, vậy hãy nghĩ xem hoạt động nào giúp bạn thư giãn, dễ chịu sau những giờ làm việc căng thẳng. Nếu bạn thích nấu ăn, đó có thể là nhà bếp của bạn. Nếu bạn có sở thích học hành, đó có thể là phòng làm việc hoặc phòng đọc sách. Nếu yêu thích tận hưởng sự mát lành và thanh sạch của nước, không gian mà bạn cần có thể là phòng tắm.
Quan tâm đến các nhu cầu thể chất của mình
Hiển nhiên việc ăn uống, tắm rửa, đánh răng, ngủ nghỉ là hoạt động cơ bản mà ai cũng phải làm hàng ngày. Tuy nhiên không phải ai cũng chăm chút kỹ càng từng bộ phận cơ thể, chẳng hạn như móng tay chân, làn da, mái tóc. Việc chăm sóc cơ thể tỉ mỉ không chỉ nhằm mục đích làm đẹp, mà quan trọng là giữ gìn sự sạch sẽ, đảm bảo sức khoẻ, ngăn ngừa nhiễm trùng và bệnh tật. Phải chú ý lắng nghe cơ thể mình thì ta mới biết nó cần những gì.
Chăm sóc cơ thể tốt là một cách yêu thương bản thân, vì thế đừng ngần ngại sử dụng các sản phẩm vệ sinh có mùi hương mà bạn yêu thích. Vừa được sạch sẽ, vừa mang hương thơm chính là cách nhanh nhất khiến bạn tự tin và thoải mái.
Nuôi dưỡng sở thích
Khi có một hoặc nhiều sở thích, chẳng hạn như nấu ăn, câu cá, trồng cây, chơi thể thao, bạn sẽ tự giác chia quỹ thời gian của mình cho nó.
Các hoạt động phục vụ cho sở thích sẽ giúp loại bỏ căng thẳng, thanh lọc tâm trí và cải thiện tâm trạng. Những sở thích liên quan đến sáng tạo cũng mang đến cho bạn cơ hội rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề của não bộ và thể hiện bản thân. Do đó, nuôi dưỡng sở thích hỗ trợ rất nhiều cho sức khoẻ thể chất và tinh thần.
Thể hiện bản thân chính là cách tự chăm sóc. Việc cô đọng một số ý tưởng hoặc suy nghĩ mà bạn có về bản thân hoặc liên quan đến bản thân và tạo ra nó dưới dạng mà người khác có thể nhìn thấy, nếm thử, chạm vào hoặc nghe thấy, nghĩa là bạn đang nói với thế giới “đây là con người thật của tôi, đây là cách tôi yêu chính mình”.
Kết nối với cộng đồng
Kết nối với cộng đồng là một phần thiết yếu của hành trình chăm sóc bản thân. Con người không phải là loài động vật đơn độc, chúng ta có bản chất hòa đồng. Giao lưu với những người có cùng ‘tần số’ giúp chúng ta có được cảm giác kết nối với thế giới xung quanh và hấp thụ những năng lượng tươi mới. Cảm giác bị cô lập, thiếu kết nối có thể tạo ra căng thẳng và phát sinh năng lượng tiêu cực đến sức khỏe thể chất của chúng ta, nó khác với việc bạn nhận thấy mình là một người hướng nội và thích ở một mình.
Nếu bạn lo âu về việc phải giao lưu, thì cũng không sao. Mỗi người chúng ta đều có nhu cầu kết bạn, nhưng những nhu cầu đó khác nhau tùy từng người. Có thể bạn chỉ cần một vài mối quan hệ quan trọng, hoặc có thể bạn cần hàng chục người để liên lạc thường xuyên. Mấu chốt vẫn là, đừng để cho bản thân chỉ là một dấu chấm đơn độc, vì sự liên kết với cộng đồng còn là phương tiện giúp bạn cảm nhận được cuộc sống thông qua những người khác.
Thực hành nghỉ ngơi có chủ đích
Chúng ta thường nghĩ rằng thời gian không làm việc chính là thời gian thư giãn, nhưng lại rất hay dùng những khoảng thời gian đó để làm các công việc lặt vặt khác, hoặc thậm chí là ngồi nghĩ ngợi, thẫn thờ rồi lo lắng. Thực ra không phải ai cũng thực hiện đúng việc nghỉ ngơi, thư giãn như tên gọi của nó.
Do đó, hãy coi ‘thư giãn’ như một kỹ năng mà bạn cũng cần phải rèn luyện. Hãy sử dụng thời gian chăm sóc bản thân để tạo ra một môi trường giúp bạn thật sự được thảnh thơi, rồi làm một điều gì đó mà bạn hứng thú. Đọc sách, thiền, viết nhật ký hoặc chỉ cần ngồi thả lỏng và tận hưởng hương thơm của những lọ nến mà bạn vừa thắp trong phòng.
Thư giãn nên là những việc làm khiến cho tâm trạng chúng ta trở nên vui vẻ thay vì lo lắng, muộn phiền.
Làm thế nào để có thời gian chăm sóc bản thân?
Đôi khi chúng ta lên kế hoạch cho việc chăm sóc bản thân, nhưng lại không ưu tiên cho nó. Nó bị đẩy xuống dưới danh sách bởi những ‘nhiệm vụ’ khác có vẻ gấp gáp hơn cho đến khi bạn nhìn lại đồng hồ thì đã đến giờ đi ngủ. Đã đến lúc bạn cần phải suy nghĩ: nên đặt bản thân lên hàng đầu.
Trước hết, hãy tìm khoảng thời gian trống trong lịch trình hàng ngày mà bạn có thể dành cho chính mình, chỉ cho chính bạn mà thôi. Có thể là thời gian xem tivi hoặc đọc tin tức. Đôi khi có những hoạt động tự động trong thời gian rảnh rỗi mà chúng ta nghĩ là giúp giảm căng thẳng, nhưng thực tế chỉ làm chúng ta mất tập trung trong vài phút, thậm chí gây căng thẳng. Hãy dành 10-30 phút (hoặc hơn) thực hiện một hoạt động gì đó cho bản thân và lên lịch cho việc đó. Sau đó, hãy đặt hẹn giờ. Bạn không còn phải lo lắng về việc mình dành bao nhiêu thời gian trong ngày hay phải nhìn đồng hồ khi chăm sóc bản thân nữa.
Vậy đó, khi thời gian đến thì ban hãy cứ làm bất cứ điều gì giúp bạn cảm thấy phù hợp. Đây không nhất thiết phải là khoảng thời gian kém hiệu quả trong công việc. Nghỉ ngơi là điều quan trọng. Nhưng nếu bạn thấy ‘bứt rứt’ khi dành thời gian mà không động tay động chân làm gì đó, thì hãy tự làm cho mình một bữa ăn nhẹ ngon lành để cung cấp cho cơ thể những chất dinh dưỡng cần thiết. Dọn dẹp và chăm sóc không gian của bạn. Đọc tiếp cuốn sách còn đang dang dở.
Khi đồng hồ reo, bạn có thể quay lại với sinh hoạt thường ngày theo thời gian biểu của mình.
“Nhưng tôi sẽ lấy đâu ra thời gian?”. Có lẽ bạn đang nghĩ vậy. Vậy thì hãy tham khảo một số ý tưởng dưới đây:
-
-
Tận dụng thời gian nghỉ ngơi tại nơi làm việc. Nếu bạn có giờ nghỉ trưa hoặc thời gian nghỉ 15 phút mà bạn không thường nghỉ, hãy tận dụng. Đừng cố đọc email trong lúc ăn. Hãy ngừng làm việc, rời khỏi bàn làm việc hoặc không gian làm việc của bạn. Đi dạo. Đọc sách.
-
Kêu gọi những người khác. Nếu bạn là cha mẹ, hãy sắp xếp thời gian đọc sách cùng con cái. Theo cách đó, con bạn vẫn được giám sát và tham gia, và bạn có thời gian để tự đọc sách.
-
Sử dụng buổi sáng hoặc buổi tối. Nhiều người trong chúng ta có thời gian vào buổi sáng hoặc buổi tối để chăm sóc bản thân. Thức dậy sớm hơn 10 phút và sau đó dành thời gian để dưỡng ẩm cho làn da trên cơ thể. Dành 30 phút ngay trước khi đi ngủ để đọc sách, viết nhật ký hoặc chăm sóc da.
-
Lên lịch hẹn hò với bạn bè.
-
Để cho những người xung quanh cũng được chăm sóc bản thân họ
Sẽ có lúc bạn cảm thấy việc chăm sóc bản thân không dễ dàng, nhưng sự khích lệ từ những người xung quanh sẽ giúp ích rất lớn.
Khi bạn đã chăm sóc bản thân tốt, bạn có thể giúp bạn bè và người thân cũng thiết lập thói quen tự chăm sóc. Có rất nhiều cách để làm.
-
-
Mua cho họ vài món đồ cần thiết cho không gian riêng. Tìm thứ gì đó mà bạn biết bạn bè mình sẽ thích. Nếu đó là người đam mê nấu nướng, hãy tặng họ một cuốn sách dạy nấu ăn, hoặc một chiếc hộp đựng thẩm mỹ, hoặc một số lọ gia vị chất lượng cao. Tặng một chiếc bình hoặc một tấm thảm sẽ giúp không gian của họ dễ chịu hơn. Tặng một lọ nến có mùi hương thư giãn mà bạn bè hay người thân yêu thích.
-
Lên lịch gặp gỡ. Nếu bạn bè hoặc thành viên gia đình của bạn là người có vẻ bận rộn liên tục, hãy ‘rủ rê’ họ cùng bạn đi chơi, đi ăn uống. Chọn địa điểm và ngày giờ cụ thể. Hãy cùng làm điều gì đó vui vẻ, thư giãn và không liên quan đến công việc.
-
Tặng các sản phẩm chăm sóc cá nhân. Nếu bạn biết bạn mình một người nghiện chăm sóc da, hãy tặng họ một sản phẩm hoàn toàn mới để dùng thử, chắc chắn họ sẽ sẵn lòng dành vài phút cho bản thân.
-
Hãy nhớ rằng, tự chăm sóc bản thân có nghĩa là thưởng thức những bữa ăn ngon, bổ dưỡng, tận hưởng thời gian ở ngoài trời, tập thể dục đều đặn và vệ sinh cơ bản. Tự chăm sóc bản thân cũng có nghĩa là chăm sóc tâm trí và bộ não của bạn. Hãy dành thời gian để nhìn nhận, thể hiện và nuông chiều chính mình. Bạn sẽ thấy được lợi ích ngay thôi.
Nguồn bài viết: Bramble Berry | Dịch và biên tập: Emma – A Better Scent